( অপূৰ্ব দাস )
টাইফয়েড জ্বৰ বিশুদ্ধ পানীৰ অভাৱত হোৱা এক ভয়াৱহ সংক্ৰামক ৰোগ, যিটো বিশেষকৈ অনাময় ব্যৱস্থাৰ অভাৱ হোৱা অঞ্চলত দেখা যায়। বাহিৰৰ খাদ্য, হোটেল ৰেষ্টুৰেণ্টত বা ৰেলত থকা পাইপৰ পানীতো বিভিন্ন ধৰণৰ বেক্টেৰিয়া আৰু ভাইৰাছ পোৱা গৈছে। সেয়েহে এইবোৰ ব্যৱহাৰ কৰাৰ আগত এশবাৰ ভাবিব।
টাইফয়েড জ্বৰ কি?
টাইফয়েড জ্বৰ হৈছে ছালমনেলা টাইফি নামৰ ভাইৰাছৰ দ্বাৰা হোৱা ৰোগ, য’ত ৰোগীৰ অধিক জ্বৰ হয়। এই জ্বৰৰ লগতে ৰোগীয়ে দুৰ্বলতা, পেটৰ বিষ আৰু গেষ্ট্ৰ’-ইণ্টেষ্টাইনেল (গেষ্ট্ৰাইটিছ প্ৰক্ৰিয়া যিয়ে খাদ্য হজম, পুষ্টিকৰ পদাৰ্থ শোষণ আৰু হজমৰ পিছত বাকী থকা অৱশিষ্ট পদাৰ্থবোৰ নাইকিয়া কৰাত সহায় কৰে) ৰোগত ভুগিবলগীয়া হয়। লেতেৰা খাদ্য আৰু দূষিত পানীৰ জৰিয়তে টাইফয়েড জ্বৰ বিয়পে। ইয়াৰ অনুসন্ধানত তেজ পৰীক্ষা, মল আৰু প্ৰস্ৰাৱৰ পৰীক্ষা কৰা হয়। এই ৰোগ প্ৰতিৰোধ আৰু সুস্থ হৈ থাকিবলৈ পৰ্যাপ্ত পৰিষ্কাৰ-পৰিচ্ছন্নতা অৰ্থাৎ অনাময় ( সৌচ ) ব্যৱস্থা অতি প্ৰয়োজনীয়।
কিহৰ ফলত টাইফয়েড জ্বৰ হয়?
অস্বাস্থ্যকৰ খাদ্য আৰু লেতেৰা পানীত বাস কৰা ছালমোনেলা টাইফি নামৰ বেক্টেৰিয়াৰ সংক্ৰমণৰ ফলত টাইফয়েড জ্বৰ হয়।
১) লেতেৰা খাদ্য আৰু দূষিত পানী
আক্ৰান্ত ৰোগীৰ মলৰ সংস্পৰ্শত দূষিত খাদ্য আৰু পানীৰ ব্যৱহাৰৰ জৰিয়তে টাইফয়েড জ্বৰ বিয়পে। সাধাৰণতে পৰ্যাপ্ত অনাময় ব্যৱস্থা নথকা অঞ্চলত সংক্ৰমিত ব্যক্তিৰ মলৰ ওপৰত বহি থকা মাখিয়ে পানী আৰু খাদ্য দূষিত কৰে।
২/ অনাময় ব্যৱস্থাৰ অভাৱ
নলা-নৰ্দমা ব্যৱস্থাৰ দৰে অনাময় ব্যৱস্থাৰ অভাৱ আৰু বিশুদ্ধ পানীৰ অভাৱেই টাইফয়েড জ্বৰ বিয়পি পৰাৰ কাৰণ হৈ পৰে।
৩/ প্ৰত্যক্ষ যোগাযোগ
এজন ৰোগীৰ ব্যক্তিগত সামগ্ৰী আৰু আৱৰ্জনাৰ সংস্পৰ্শলৈ আহিলে অৰ্থাৎ আক্ৰান্ত ৰোগীৰ পেলনীয়া আৱৰ্জনাৰ চুলে বা অন্য প্ৰকাৰে আন মানুহলৈও বেক্টেৰিয়া বিয়পিব পাৰে।
টাইফয়েড জ্বৰৰ লক্ষণসমূহ কি কি?
কেইসপ্তাহমানৰ ভিতৰতে টাইফয়েড জ্বৰ বিভিন্ন পৰ্যায়ত বৃদ্ধি পায়। যাৰ লক্ষণসমূহ ৰোগীৰ মাজত তীব্ৰতাৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰি ভিন্ন হ’ব পাৰে। টাইফয়েড জ্বৰৰ প্ৰাৰম্ভিক লক্ষণ সাধাৰণ জ্বৰৰ দৰেই । এইবোৰক স্বাভাৱিক জ্বৰৰ লক্ষণ বুলি বিবেচনা কৰি প্ৰায়ে আওকাণ কৰা হয় যাৰ বাবে ৰোগৰ আগতীয়া চিকিৎসা কঠিন হৈ পৰে। টাইফয়েড সংক্ৰমণৰ লক্ষণসমূহ তলত দিয়া ধৰণৰ-
• উচ্চ আৰু স্থায়ী জ্বৰ টাইফয়েড জ্বৰৰ সাধাৰণ লক্ষণ বুলি কোৱা হয়। প্ৰাৰম্ভিক দিনত জ্বৰ মৃদু হয় আৰু তাৰ পিছত ক্ৰমান্বয়ে দীৰ্ঘদিন ধৰি জ্বৰ থাকে।
• টাইফয়েড জ্বৰত ৰোগী এজনে অতি ভাগৰুৱা আৰু শাৰীৰিকভাৱে দুৰ্বল অনুভৱ কৰে। এই ক্লান্তিৰ বাবে ৰোগীয়ে দৈনন্দিন কাম-কাজ কৰিবলৈ অসুবিধা পাবলৈ আৰম্ভ কৰে।
• পেটত বিষ আৰু গধুৰতা অনুভৱ কৰা হয়।
ৰোগীজনৰ ধাৰাবাহিকভাৱে তীব্ৰ মূৰৰ বিষ হয়।
• কিছুমান ৰোগীৰ বুকু আৰু পেটৰ ছালত সৰু সৰু গোলাপী দাগ দেখা দিবলৈ আৰম্ভ কৰে।
• ৰোগীৰ ভোক কমি যায় আৰু ইয়াৰ বাবে তেওঁৰ ওজনো কমিবলৈ আৰম্ভ কৰে। ৰোগীৰ শৰীৰত পুষ্টিৰ অভাৱ দেখা যায়।
• ৰোগীৰ শৰীৰত ডায়েৰিয়া আৰু কোষ্ঠকাঠিন্যৰ দৰে সমস্যাৰ সৃষ্টি হয়।
• টাইফয়েড জ্বৰৰ গুৰুতৰ লক্ষণসমূহ হ’ল যকৃত আৰু প্লীহা ফুলা।
• টাইফয়েড ৰোগীৰ উষ্ণতাৰ লগত জড়িত সমস্যা থাকে, যেনে কেতিয়াবা ঠাণ্ডা অনুভৱ হয় আৰু কেতিয়াবা ঘাম ওলায়।
• টাইফয়েড জ্বৰৰ কিছুমান ক্ষেত্ৰত ৰোগীৰ শুকান কাহও হ’ব পাৰে।
টাইফয়েড জ্বৰ কেনেকৈ ধৰা পৰে?
টাইফয়েড জ্বৰৰ পৰীক্ষাত শৰীৰত ছালমোনেলা টাইফি বেক্টেৰিয়া বা ইয়াৰ এন্টিব’ডিৰ উপস্থিতি চিনাক্ত কৰা হয়। এই সঠিক পৰীক্ষাৰ বাবে কেইবাটাও পদক্ষেপ অনুসৰণ কৰা হয়।
ব্লাড টেষ্ট – ইয়াৰ অধীনত ৱাইডাল টেষ্ট, টাইফডট টেষ্ট আৰু Blood Culture টেষ্ট কৰা হয়।
ৱাইডাল টেষ্ট – টাইফয়েড জ্বৰৰ এই পৰীক্ষা আটাইতকৈ সাধাৰণ আৰু পৰম্পৰাগত পৰীক্ষা। এই পৰীক্ষাত তেজত ছালমনেলা টাইফি বেক্টেৰিয়া বা ইয়াৰ এন্টিব’ডিৰ উপস্থিতি ধৰা পৰে। এই পৰীক্ষাত ৰোগ প্ৰতিৰোধ ক্ষমতাই সংক্ৰমণ প্ৰতিৰোধৰ বাবে উৎপন্ন কৰা এন্টিব’ডি জুখিব লাগে।
টাইফডট পৰীক্ষা – টাইফডট পৰীক্ষাও এক প্ৰকাৰৰ চেৰ’লজিকেল পৰীক্ষা। ইয়াত ELISA kit ৰ জৰিয়তে তেজৰ পৰীক্ষা কৰা হয় আৰু শৰীৰত Salmonella Typhi বেক্টেৰিয়াৰ বিৰুদ্ধে যুঁজিবলৈ IgM আৰু IgM আৰু IgG আদি এন্টিবডি চিনাক্ত কৰা হয়।
Blood Culture – এই পৰীক্ষাত তেজ সংগ্ৰহ কৰি পৰীক্ষাগাৰত কালচাৰ কৰি তেজত Salmonella Typhi বেক্টেৰিয়াৰ উপস্থিতি ধৰা পেলোৱা হয়।
প্ৰস্ৰাৱ আৰু মল কালচাৰ – বহু ক্ষেত্ৰত যেতিয়া ব্লাড কালচাৰৰ ৰিপৰ্ট নিগেটিভ হয় আৰু ক্লিনিকেল পৰীক্ষাত সন্দেহ হয়, তেতিয়া ৰোগীৰ মল আৰু প্ৰস্ৰাৱৰ নমুনা কালচাৰ কৰা হয়। জ্বৰৰ গুৰুতৰ পৰ্যায়ত প্ৰস্ৰাৱ আৰু শৌচত ছালমোনেলা টাইফি ধৰা পৰিব পাৰে।
অন্যান্য পৰীক্ষা – ক্লিনিকেল পৰীক্ষাৰ ফলাফল আৰু অন্যান্য পদ্ধতিৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰি অতিৰিক্ত পৰীক্ষা যেনে পিচিআৰ (পলিমেৰেজ চেইন ৰিয়েকচন) বা চেৰ’লজিকেল পৰীক্ষা কৰিব পাৰি। এই ধৰণৰ পৰীক্ষাত বেক্টেৰিয়াৰ ডি এন এ আৰু ছালমোনেলা টাইফি বেক্টেৰিয়াৰ বিৰুদ্ধে এন্টিব’ডি ধৰা পৰে।
টাইফয়েড জ্বৰৰ চিকিৎসা কেনেকৈ কৰা হয়?
টাইফয়েড জ্বৰৰ ক্ষেত্ৰত সঠিক যত্নৰ লগতে চিকিৎসকৰ পৰামৰ্শ গ্ৰহণ কৰাটোও অতি উপকাৰী বুলি প্ৰমাণিত হয়।
হাইড্ৰেচন – ৰোগীৰ শৰীৰত হাইড্ৰেচনৰ মাত্ৰা সঠিকভাৱে ৰাখিব লাগে। বিশেষকৈ ডায়েৰিয়াত আক্ৰান্ত ৰোগীক মৌখিক ৰিহাইড্ৰেচন ছলিউচন (ORS) আৰু IV তৰল পদাৰ্থ দিয়াটো গুৰুত্বপূৰ্ণ।
জিৰণি – ৰোগীৰ জ্বৰৰ পৰা সুস্থ হ’বলৈ পৰ্যাপ্ত জিৰণি লোৱাৰ প্ৰয়োজন।
খাদ্য – ৰোগীক দিনটোত কেইবাবাৰো কিন্তু কম পৰিমাণে সহজে হজম হোৱা পুষ্টিকৰ খাদ্য দিব লাগে।
টাইফয়েড জ্বৰ কেনেকৈ প্ৰতিৰোধ কৰিব পাৰি?
বিশেষকৈ উচ্চ বিপদজনক অঞ্চলত টাইফয়েড জ্বৰ প্ৰতিৰোধ কৰিবলৈ এইবোৰ কথাত মনোনিৱেশ কৰিব লাগে।
টিকাকৰণ – এই ক্ষেত্ৰত বেজীৰ দ্বাৰা দিয়া ভেকচিন অতি ফলপ্ৰসূ বুলি প্ৰমাণিত হয়। বিশেষকৈ যিসকল লোকে উচ্চ বিপদজনক অঞ্চললৈ যাত্ৰা কৰে।
পৰিষ্কাৰ আৰু নিৰাপদ পানী – কেৱল উতলাই, পৰিষ্কাৰ বটলত ভৰোৱা পানীহে ব্যৱহাৰ কৰিব লাগে।
পৰিষ্কাৰ-পৰিচ্ছন্নতা – পৰিষ্কাৰ-পৰিচ্ছন্নতা, বিশেষকৈ নিয়মীয়াকৈ হাত ধোৱাৰ ব্যৱস্থা কৰা উচিত।
খাদ্য সুৰক্ষা – ভালকৈ সিজোৱা খাদ্যহে খাব লাগে। খাদ্য পৰিষ্কাৰ ঠাইত ৰান্ধিব লাগে। ইয়াৰ লগতে কেঁচা ফল-মূল ভালদৰে ধোলাৰ পিছতহে খাব লাগে। যদি আপুনি ষ্ট্ৰীট ফুড (ৰাস্তাৰ খাদ্য ) খাই আছে তেন্তে সাৱধান হওঁক আৰু বিশেষ যত্ন লওক। হোটেল,ৰেষ্টুৰেণ্টত বা ৰেলত থকা পাইপৰ পানী মুখ ধোৱা কাৰ্যত ব্যৱহাৰ নকৰিব, কাৰণ এনে পানীতেই বিভিন্ন ভাইৰাছ পোৱা যায়। সদায় স্বাস্থ্যসন্মত পানীৰ বটল বা নিজা পানী ব্যৱহাৰ কৰিব।
টাইফয়েড জ্বৰৰ লক্ষণ, কাৰণ আৰু সকলো চিকিৎসাৰ বিকল্প বুজিলে মানুহক জ্বৰ প্ৰতিৰোধ কৰিবলৈ সক্ষম কৰি তুলিব পাৰি। জ্বৰৰ পৰা সম্পূৰ্ণৰূপে আৰোগ্য লাভ কৰিবলৈ সময়মতে চিকিৎসা আৰু সময়মতে লক্ষণসমূহ নিৰীক্ষণ কৰাটো গুৰুত্বপূৰ্ণ। যদি কোনো ব্যক্তিৰ এনে লক্ষণ দেখা গৈছে তেন্তে লগে লগে চিকিৎসকৰ পৰামৰ্শ লোৱা উচিত আৰু পৰীক্ষা কৰা উচিত।
