( অপূৰ্ব দাস )
আপুনি কেতিয়াবা লক্ষ্য কৰিছেনে যে মাখিয়ে প্ৰায়ে ঠেং ঘঁহি থাকে কিয়? যেতিয়াই মাখিটো কিবা এটাৰ ওপৰত বহি থাকে, কিছু সময়ৰ পিছত সি ঠেং দুখন একেলগে ঘঁহিবলৈ আৰম্ভ কৰে। এইটো এটা অতি সাধাৰণ দৃশ্য কিন্তু আপুনি জানেনে কিয় এনেকুৱা হয় ? যদি নাজানে, তেন্তে এই লেখাটোত ইয়াৰ আচৰিত কাৰণটো জানিবলৈ পঢ়িব।
আপুনি কেতিয়াবা লক্ষ্য কৰিছেনে যে মাখিয়ে সদায় ঠেং ঘঁহে কিয়? প্ৰায় সকলোতে দেখা পোৱা এই সৰু সৰু জীৱবোৰে নিজৰ ভিতৰতে বহু ৰহস্য ৰাখিছে। বৈজ্ঞানিক নাম "মুস্কা ডমেষ্টিকা" এই মাখিটো আমাৰ জীৱনৰ এক সাধাৰণ অংশ যদিও সঁচাকৈয়ে ইয়াৰ বিষয়ে জানিবলৈ আমোদজনক কথা আছে।
আপুনি নিশ্চয় লক্ষ্য কৰিছে যে যেতিয়াই মাখিয়ে ক’ৰবাত বহি থাকে তেতিয়াই সিহঁতে ঠেং দুখন অবিৰতভাৱে ঘঁহি থাকে।
আচলতে মাখিৰ ঠেঙত বহুতো সৰু সৰু চুলি থাকে। এই চুলিবোৰ অতি সংবেদনশীল আৰু ইয়াৰ জৰিয়তে মাখিবোৰে নিজৰ চৌপাশৰ বস্তুবোৰ অনুভৱ কৰে। মাখিয়ে কোনো বস্তুৰ ওপৰত বহিলে সেই বস্তুটোৰ কণাবোৰ তাৰ ঠেঙত আকৰ্ষণ কৰে আৰু লাগি ধৰে । এই কণাবোৰ খাদ্যৰ টুকুৰা, মলি বা যিকোনো ধৰণৰ পদাৰ্থ হ’ব পাৰে।
মাখিয়ে ঠেং ঘঁহি ঠেঙৰ পৰা এই কণাবোৰ আঁতৰাই পেলায়। এক প্ৰকাৰে তেওঁলোকে নিজৰ চাফাই কাম কৰে। আপুনি নিশ্চয় লক্ষ্য কৰিছে যে মাখিয়ে খাবলৈ বহি থকাৰ পিছত ঠেং দুখন বেছি ঘঁহি থাকে। এনে হয় কাৰণ খাদ্যত বহুতো সৰু সৰু কণা থাকে যিবোৰ মাখিৰ ঠেঙত লাগি ধৰে।
মাখিৰ ঠেঙত চুলি থকাৰ মূল কাৰণ হ’ল ইহঁতৰ সহায়ত খোজ কাঢ়িব পৰাটো। এই চুলিবোৰে মাখিটোক যিকোনো পৃষ্ঠত বগাবলৈ সহায় কৰে। ইয়াৰ উপৰিও এই চুলিবোৰে মাখিৰ গোন্ধ আৰু সোৱাদ লোৱাতো সহায় কৰে। মাখিটোৱে ঠেং দুখন ব্যৱহাৰ কৰি কিবা এটা খাব পৰা হয় নে নহয় সেইটো বিচাৰি উলিয়ায়।
মাখি বিপজ্জনক নেকি?
মাখি অতি সৰু জীৱ, কিন্তু ই বহু ৰোগৰ বাহক। লেতেৰা ঠাইত মাখি বহিলে বহু প্ৰকাৰৰ বীজাণু ঠেঙত লাগি থাকে। তাৰ পিছত এই মাখিবোৰ যেতিয়া যিকোনো খাদ্যবস্তুৰ ওপৰত বহি পৰে তেতিয়া সেই খাদ্যত এই বীজাণুবোৰ মিহলি হৈ যায়। আমি যদি এনে খাদ্য খাওঁ তেন্তে আমাৰ অসুস্থ হোৱাৰ আশংকা থাকে।
মাখিক কেনেকৈ আঁতৰাই ৰাখিব পাৰি?
মাখিৰ পৰা হাত সাৰিবলৈ আমি আমাৰ চৌপাশৰ পৰিষ্কাৰ-পৰিচ্ছন্নতাৰ বিশেষ যত্ন লোৱা উচিত। খাদ্য সামগ্ৰী ঢাকি ৰাখিব লাগে আৰু ডাষ্টবিন সদায় ঢাকি ৰাখিব লাগে। ঘৰত মহ-মাখি সোমাব নোৱাৰা জাল ব্যৱহাৰ কৰাটোও এটা ভাল উপায়। সদায় শাল ধূনা ব্যৱহাৰ কৰা উচিত।
