গ্ৰীষ্মকালীন ছালৰ ৰোগ : বেচু বা একজিমা কি? প্ৰকাৰ, কাৰণ, লক্ষণ আৰু চিকিৎসা
( অপূৰ্ব দাস )
বেচু বা একজিমা হ’ল ছালৰ এক প্ৰকাৰৰ ৰোগ, য’ত ছালত খজুৱতি, ৰঙা পৰা, ফুলা, জ্বলা-পোৰা আৰু কেতিয়াবা ফোহা বা তেজ ওলাব পাৰে। ই এক দীৰ্ঘদিনলৈ থকা ৰোগ, যিটো সময়ে সময়ে ওলাই আহি তাৰ পিছত নিজেই ভাল হ’ব পাৰে, কিন্তু আকৌ দেখা দিয়ে। ইয়াক ‘ছালৰ সংক্ৰমণ’ বুলিও কোৱা হয়।
• বেচু বা একজিমা কি?
একজিমা একক ৰোগ নহয় বৰঞ্চ বহুতো ছালৰ অৱস্থাৰ এটা গোট। ইয়াত ছালৰ ওপৰৰ তৰপত প্ৰদাহ হয়। এই ৰোগ সংক্ৰামক নহয়, অৰ্থাৎ ই এজনৰ পৰা আন এজনলৈ বিয়পি নাযায়।
সৰু শিশুৰ পৰা বৃদ্ধলৈকে যিকোনো বয়সতে এই ৰোগ হ’ব পাৰে। যদিও শিশুৰ ক্ষেত্ৰত ই বেছিকৈ দেখা যায়, কিন্তু কেতিয়াবা প্ৰাপ্তবয়স্কৰ ক্ষেত্ৰতো ই আজীৱন থাকিব পাৰে।
• একজিমাৰ বা বেচুৰ প্ৰকাৰ :
(১) এট’পিক ডাৰ্মাটাইটিছ ( Atopic Dermatitis )
আটাইতকৈ সাধাৰণ ধৰণৰ একজিমা। ই জিনীয়ও হ’ব পাৰে। হাঁপানী আৰু এলাৰ্জী থকা লোকৰ ক্ষেত্ৰত ই বেছিকৈ দেখা দিয়ে।
(২) এলাৰ্জী বা ৰাসায়নিক পদাৰ্থৰ ফলত হোৱা ছালৰ ৰোগ :
ছালত কোনো এলাৰ্জেন বা ৰাসায়নিক পদাৰ্থৰ সংস্পৰ্শলৈ আহিলে ইয়াৰ সৃষ্টি হয়। যেনে চাবোন, ডিটাৰজেন্ট, সুগন্ধি, ধাতু আদি।
(৩) নুমুলাৰ একজিমা ( Nummular Eczema )
মুদ্ৰা আকৃতিৰ ঘাঁ গঠন হয়। ছালত ঘূৰণীয়া ফোহা গঠন হয়।
(৪) ডাইশ্বিড্ৰটিক একজিমা (Dyshidrotic Eczema)
আঙুলি আৰু ভৰিৰ আঙুলিত সৰু সৰু ফোহাৰ নিছিনা গঠন হয়। চৰম খজুৱতি আৰু জ্বলা-পোৰা হয়।
(৫) চেব’ৰেইক ডাৰ্মাটাইটিছ ( Seborrheic Dermatitis )
মূৰ, মুখ আৰু কাণৰ ওচৰত দেখা দিয়ে। ইয়াক উফিৰ তীব্ৰ ৰূপ বুলিও কোৱা হয়।
(৬) ষ্টেছিছ ডাৰ্মাটাইটিছ (Stasis Dermatitis)
ভৰিত তেজ চলাচলৰ অভাৱৰ বাবে হয়। বিশেষকৈ বয়সস্থ লোকৰ ক্ষেত্ৰত।
• একজিমা বা বেচু হোৱাৰ কাৰণ-
একজিমাৰ আঁৰত বহু কাৰণ থাকিব পাৰে। ইয়াৰ ভিতৰত বাহ্যিক আৰু আভ্যন্তৰীণ দুয়োটা কাৰক অন্তৰ্ভুক্ত।
(ক) আভ্যন্তৰীণ কাৰণ:
(১) জেনেটিক
(২) ৰোগ প্ৰতিৰোধ ক্ষমতা দুৰ্বল
(৩) এলাৰ্জিৰ প্ৰৱণতা
(৪) হৰম’নৰ ভাৰসাম্যহীনতা
(খ) বাহ্যিক কাৰণঃ
(১) ধূলি, ধোঁৱা, প্ৰদূষণ
(২) চাবোন, ডিটাৰজেন্ট, ৰাসায়নিক পদাৰ্থ
(৩) সুগন্ধি, চুলিৰ ৰং, প্ৰসাধন সামগ্ৰী
(৪) গৰম বা ঠাণ্ডা জলবায়ু
(৫) অত্যধিক ঘাম ওলোৱা বা ছাল শুকান হোৱা
(৬) মানসিক চাপ আৰু উদ্বেগ
• একজিমাৰ লক্ষণ :
একজিমাৰ লক্ষণসমূহ ব্যক্তি আৰু প্ৰকাৰভেদে বেলেগ বেলেগ হ’ব পাৰে। সাধাৰণ লক্ষণসমূহ হ’ল-
(১) ছালত অত্যধিক খজুৱতি
(২) ৰঙা পৰা বা ফোহা ওলোৱা
(৩) ছাল শুকান হোৱা আৰু ফাটি যোৱা
(৪) ফোহা গঠন বা তৰল পদাৰ্থ বা তেজ ওলোৱা
(৫) ছাল ডাঠ আৰু ৰুক্ষ হোৱা
(৬) বিৰক্তি আৰু বিষ
(৭) আক্ৰান্ত অংশত ছালৰ ৰং সলনি হোৱা (ক’লা হোৱা বা পাতল হোৱা)।
(৮) শিশুৰ মুখ, গাল, কঁকাল, আঁঠুৰ পিছফালে একজিমা হোৱাৰ সম্ভাৱনা বেছি।
• বেচু বা একজিমাৰ চিকিৎসা :
একজিমাৰ নিৰাময় সম্পূৰ্ণৰূপে সম্ভৱ নহয় যদিও ইয়াৰ লক্ষণসমূহ নিয়ন্ত্ৰণ কৰিব পৰা যায়। চিকিৎসাৰ মূল লক্ষ্য হৈছে খজুৱতি কমোৱা, প্ৰদাহ কমোৱা আৰু ছালখন সুস্থ কৰি তোলা।
(ক) এলোপেথিক চিকিৎসাঃ
(১) এন্টিহিষ্টামিন ঔষধ: খজুৱতি কমোৱাৰ বাবে।
(২) ষ্টেৰইড ক্ৰীম: ফুলা আৰু ৰঙা পৰা কমোৱাৰ বাবে।
(৩) এন্টিবায়টিক ক্ৰীম: যদি ঘাঁত সংক্ৰমণ হয়।
(৪) ইমিউন’মডুলেটৰ ঔষধ: গুৰুতৰ ক্ষেত্ৰত।
(৫) ইউভি লাইট থেৰাপী: দীৰ্ঘদিনীয়া ক্ষেত্ৰত।
(৬) চিকিৎসকক দেখুৱাই Lobate GM Neo cream ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰে।
(খ) আয়ুৰ্বেদিক আৰু ঘৰুৱা উপায়ঃ
(১) নাৰিকল তেল: ছাল আৰ্দ্ৰ কৰিবলৈ।
(২) নিমৰ তেল বা পেষ্ট: এন্টিচেপ্টিক আৰু এন্টিফাংগেল।
(৩) এলোভেৰা জেল: খজুৱতি আৰু বিষ কমোৱাৰ বাবে।
(৪) হালধিৰ পেষ্টঃ প্ৰদাহ কমোৱাত সহায়ক।
(৫) ত্ৰিফলা, মঞ্জিস্থা আৰু নিম সেৱনঃ তেজ শুদ্ধ কৰিবলৈ।
(৬) সৰিয়হ তেলত নীম পাত গৰম কৰি প্ৰয়োগ কৰিলে: খজুৱতিৰ পৰা উপশম।
(গ) খাদ্য আৰু জীৱনশৈলী:
(১) নিমখ, টেঙা আৰু ভজা খাদ্য কমাব।
(২) গাখীৰ, দৈ আৰু সাগৰীয় খাদ্য (এলাৰ্জী হ’লে) পৰিহাৰ কৰক।
(৩) সতেজ ফল-মূল, শাক-পাচলি আৰু আঁহযুক্ত খাদ্য খাব লাগে।
(৪) প্ৰচুৰ পৰিমাণে পানী খাব লাগে।
(৫) মানসিক চাপ পৰিহাৰ কৰি যোগাসন কৰক।
(৬) ছালখন মইশ্ব’ৰাইজ কৰক।
(ঘ) একজিমা প্ৰতিৰোধৰ উপায়
(১) নিয়মিতভাৱে ছালখন মইশ্ব’ৰাইজ কৰক।
(২) ৰাসায়নিক মুক্ত চাবোন আৰু ডিটাৰজেন্ট ব্যৱহাৰ বন্ধ কৰক।
(৩) প্ৰসাধন সামগ্ৰী সাৱধানে ব্যৱহাৰ কৰক।
(৪) গৰম পানীৰে গা ধুব নালাগে, কুহুমীয়া পানী ব্যৱহাৰ কৰিব লাগে।
(৫) ধূলি, ধোঁৱা আৰু এলাৰ্জেনৰ পৰা আঁতৰি থাকক।
(৬) মানসিক চাপ আৰু উদ্বেগ পৰিহাৰ কৰক।
(৭) পৰিষ্কাৰ-পৰিচ্ছন্নতাৰ বিশেষ যত্ন লওক।
একজিমা এটা সাধাৰণ কিন্তু বিষাদজনক ছালৰ ৰোগ। ই জীৱনৰ মানদণ্ডত প্ৰভাৱ পেলাব পাৰে যদিও উপযুক্ত যত্ন, উপযুক্ত চিকিৎসা আৰু জীৱনশৈলীৰ পৰিৱৰ্তন কৰি নিয়ন্ত্ৰণ কৰিব পাৰি। যদি লক্ষণসমূহ দীৰ্ঘদিন ধৰি থাকে তেন্তে ছালৰ বিশেষজ্ঞৰ পৰামৰ্শ লোৱাটো গুৰুত্বপূৰ্ণ।
