( অপূৰ্ব দাস )
ৰঙৰ উৎসৱ হোলী আজিৰ পৰা অতি আনন্দ আৰু উৎসাহেৰে পালন কৰা হ'ব, জানো আহক এই বিশেষ দিনটোত ঘৰতে হোলী পূজা কেনেকৈ কৰা হয়-
দুদিনীয়াকৈ পালন কৰা হয় হোলী উৎসৱ। য’ত প্ৰথম দিনা হোলিকা দাহন আৰু দ্বিতীয় দিনা ৰঙেৰে খেলা হোলী খেল হয়।
হোলী পূজা কেৱল হোলিকা দাহনৰ দিনাহে কৰা হয়। এই পূজা পালনৰ বিশেষ তাৎপৰ্য আছে। এই পূজাৰ বাবে ঘৰতে গৰুৰ গোবৰৰ পৰা হোলিকা আৰু প্ৰহ্লাদৰ মূৰ্তি তৈয়াৰ কৰিব।
হোলিকা দহনৰ দিনা কপাহৰ সূতাৰে হোলিকাৰ চাৰিওফালে তিনি-সাতটা পৰিক্ৰমাত মেৰিয়াই লওক।
ইয়াৰ পিছত এটা পাত্ৰত পানী লৈ এটা এটাকৈ পূজাৰ সামগ্ৰী হোলিকাক আগবঢ়াই দিব। লগতে নৰসিংহ আৰু বিষ্ণু ভগৱানক পূজা কৰক।
হোলিকা জুইৰ পূজাতো ৰোলি, অক্ষত আৰু ফুল ব্যৱহাৰ কৰা হয়। সুগন্ধি ফুল ব্যৱহাৰ কৰি পঞ্চোপাচাৰ পদ্ধতি ব্যৱহাৰ কৰি হোলিকা পূজা কৰা হয়।
হোলিকা দাহনৰ সময়ত সঠিক পূজা কৰিলে শুভ ফল পোৱা যায় আৰু পৰিয়ালৰ লোকক প্ৰতিটো কূ প্ৰভাৱৰ পৰা ৰক্ষা কৰা হয় বুলি বিশ্বাস কৰা হয়।
পঞ্চোপাচাৰ পূজা পদ্ধতি কি জানিবলৈ পঢ়িব -
আমাৰ শাস্ত্ৰৰ উপদেশ অনুসৰি পূজা কৰোতে আমাৰ সৰ্বজ্ঞানী ঋষিৰ সংকল্প-শক্তি পাওঁ। শাস্ত্ৰত বৰ্ণিত পূজা সম্পন্ন কৰাৰ সময়ত নিৰপেক্ষ ভক্তি আৰু আৱেগ সমানেই গুৰুত্বপূৰ্ণ। পূজা-অনুষ্ঠান কৰোতে যদি ঈশ্বৰৰ প্ৰতি প্ৰেম আৰু ভক্তিৰ অভাৱ হয়, তেন্তে পূজা পদ্ধতিয়ে শুফল নাপায়। কোনো দেৱতাৰ পূজা শাস্ত্ৰত বৰ্ণিত অনুসৰি আৰু দেৱতাৰ প্ৰতি বিশ্বাসেৰে ভৰা বিবেকেৰে কৰা হয়। তেতিয়াহে ই দেৱতাৰ আশা অনুকূল হয়, আৰু ইয়াক সঁচা অৰ্থত ‘পূজা’ বুলি ক’ব পৰা যায়, হিন্দু ধৰ্মৰ মতে সগুণ (শাৰীৰিক) পূজাৰ আধাৰ হ’ল দেৱতাসকলৰ পূজা বিধি (আচাৰ-ব্যৱহাৰ)। যদি আমি ঈশ্বৰক সঠিকভাৱে উপাসনা কৰো তেন্তে ঈশ্বৰ আমাৰ ওপৰত সন্তুষ্ট হ’ব আৰু আমাৰ ওপৰত আশীৰ্বাদৰ বৰষুণ কৰিব। সেয়ে শাস্ত্ৰই আমাক ধৰ্ম্ম অনুসৰণ কৰিবলৈ শিকাইছে আৰু ভাৱ (আধ্যাত্মিক অনুভূতি) সমৃদ্ধ পদ্ধতিৰে আমি শোদাশোপাচাৰ বা পঞ্চোপাচাৰ পূজা কৰিব লাগে। পঞ্চোপাচৰা অৰ্থাৎ সুগন্ধি প্ৰয়োগ কৰা, ফুল আগবঢ়োৱা, ধূপ (ধূপ), আৰতি আৰু নৈবেদ্য আগবঢ়োৱা আদিয়ে এই অনুষ্ঠান গঠন কৰে।
পঞ্চাপচাৰ পদ্ধতি কি?
পঞ্চোপাচাৰ পূজা পদ্ধতিৰ কথা নিশ্চয় শুনিছে। প্ৰথমে ইয়াত পাঁচজন দেৱতাক পূজা কৰা হয়। শ্ৰী গণেশ জী, ভগৱান শংকৰ, দুৰ্গা মাতা (ভৱনী, পাৰ্বতী), ভগৱান বিষ্ণু আৰু সূৰ্য্য ঈশ্বৰ। এই পদ্ধতিত যিকোনো দেৱতাক পাঁচ ধৰণে পূজা কৰা হয়।
ঈশ্বৰৰ উপাসনাত এই পাঁচটা বস্তু ব্যৱহাৰ কৰা হয়- গোন্ধ, ফুল, ধূপ, দীপ আৰু নৈবেদ্য।
পঞ্চপাচাৰ ব্যৱস্থাৰ মুদ্ৰা :
শাস্ত্ৰত পঞ্চোপাচাৰ পদ্ধতিৰ পাঁচটা ভংগীমা আছে। এই ভংগীমাৰ জৰিয়তে দেৱ-দেৱীয়ে পূজাৰ সামগ্ৰী গ্ৰহণ কৰে। এইবোৰ অৰ্পণ কৰিবলৈ নাম অনুযায়ী গন্ধা মুদ্ৰা, পুষ্প মুদ্ৰা, ধূপ মুদ্ৰা, দীপ মুদ্ৰা আৰু নৈবেদ্য মুদ্ৰা বোলা হয়।
(১) গন্ধ মুদ্ৰা
বুঢ়া আঙুলি আৰু সৰু আঙুলিটো একেলগে সংযোগ কৰি গন্ধ মুদ্ৰা গঠন হয়। এই অনুসৰি প্ৰথমে ভগৱানক আঙুঠিৰ আঙুলিৰ পৰা (সৰু আঙুলিৰ ওচৰৰ আঙুলিৰে) চন্দন লগাব লাগে। তাৰ পিছত সোঁহাতৰ বুঢ়া আঙুলি আৰু আঙঠিৰ আঙুলিৰে এচিকুটকৈ প্ৰথমে হালধি আৰু তাৰ পিছত দেৱতাৰ চৰণত কুমকুম আগবঢ়াওক।
(২) পুষ্প মুদ্ৰা
তৰ্জনী আঙুলিটো বুঢ়া আঙুলিৰ মূৰত লগত ৰাখি ফুল মুদ্ৰা গঠন হয়। এই অনুযায়ী নিজৰ প্ৰিয় ভগৱানক ফুল অৰ্পণ কৰক। দেৱতাৰ মূৰত ফুল অৰ্পণ কৰা উচিত নহয় বৰঞ্চ তেওঁৰ চৰণত আগবঢ়াব লাগে। কাণ্ড দেৱতাৰ ফালে আৰু পাহি নিজৰ ফালে কৰি ফুল আগবঢ়াওক।
(৩) ধূপ মুদ্ৰা
তৰ্জনী আঙুলিটো বুঢ়া আঙুলিটোৰ সৈতে সমান কৈ লগ লগাব। আঙুলিৰ মূৰ লগ নকৰিব। এনেদৰে ধূপ মুদ্ৰা গঠন হয়। যেতিয়া ঈশ্বৰক ধূপ আগবঢ়াব , তেতিয়া হাত মেলি নিদিব, তাৰ পৰিৱৰ্তে সুগন্ধি থকা ধূপেৰে এনেদৰে ঈশ্বৰক আৰতি অৰ্পণ কৰক।
(৪) বন্তি মুদ্ৰা
বুঢ়া আঙুলিটো মধ্য আঙুলিৰ মূৰ অংশৰ লগত সংযোগ কৰি বন্তি মুদ্ৰা গঠন হয়। এতিয়া এই দুটি আঙুলিৰে বন্তিটো ধৰি আৰতি কৰিব। আৰতি কৰি থাকোঁতে মনত ৰাখিব যে আৰতি তিনিবাৰ লাহে লাহে কৰিব লাগে। বন্তি জ্বলোৱাৰ সময়ত এইবোৰ কথা মনত ৰখাটো জৰুৰী-
• কেতিয়াও এটা বন্তিৰ পৰা আন এটা জ্বলাব নালাগে।
• যদি আপুনি তেল আৰু ঘিউৰ বন্তি জ্বলাই আছে তেন্তে কেতিয়াও তেলৰ বন্তিৰে ঘিউৰ বন্তি জ্বলাব নালাগে।
• প্ৰতিদিনে মাটিৰ বন্তি হ'লে নতুন বন্তি ব্যৱহাৰ কৰিব।
• নৈৱেদ্য মুদ্ৰা
নৈবেদ্য মুদ্ৰা অনামিকা আঙুলিৰ গুৰিৰ লগত বুঢ়া আঙুলিটো সংযোগ কৰি গঠন হয়। নৈবেদ্যৰ বাবে প্ৰস্তুত কৰা প্লেটত নিমখ পৰিবেশন নকৰিব। দেৱতাক নৈবেদ্য আগবঢ়োৱাৰ আগতে খাদ্য ঢাকি ৰাখক। নৈবেদ্য আগবঢ়োৱাত প্ৰথমে গনেশ দেৱতাক প্ৰাৰ্থনা কৰি দেৱতাৰ সন্মুখত মাটিত পানীৰে বৰ্গক্ষেত্ৰৰ বৃত্ত বনাই তাৰ ওপৰত নৈবেদ্যৰ থালখন ৰাখক। নৈবেদ্য প্লেটখনৰ চাৰিওফালে এবাৰ পানীৰ বৃত্ত বনাওক। নৈবেদ্য অৰ্পণ কৰি থাকোঁতে এনে অনুভৱ কৰক যে ‘মোৰ দ্বাৰা অৰ্পণ কৰা নৈবেদ্য দেৱতাৰ ওচৰলৈ গৈ আছে আৰু দেৱতাই তাক গ্ৰহণ কৰি আছে।'
