আজি বিশ্ব গ্ৰাহক সুৰক্ষা দিৱস : আজি বিশ্ব গ্ৰাহক অধিকাৰ সুৰক্ষা দিৱস উদযাপন কৰা হয়, জানো আহক কিয় পালন কৰা হয়

আজি বিশ্ব গ্ৰাহক সুৰক্ষা দিৱস : আজি বিশ্ব গ্ৰাহক অধিকাৰ সুৰক্ষা দিৱস উদযাপন কৰা হয়, জানো আহক কিয় পালন কৰা হয়।

By Good Assam 

 প্ৰতি বছৰে এই দিনটো অৰ্থাৎ ১৫ মাৰ্চ তাৰিখে বিশ্ব গ্ৰাহক সুৰক্ষা অধিকাৰ দিৱস পালন কৰা হয়। বিশ্ব গ্ৰাহক অধিকাৰ দিৱস গুৰুত্বপূৰ্ণ কাৰণ সাধাৰণ জনতাৰ গ্ৰাহক অধিকাৰক স্বীকৃতি দি তাৰ ওপৰত ব্যৱস্থা গ্ৰহণৰ দিন। তদুপৰি ই প্ৰতিজন ব্যক্তিৰ গ্ৰাহক হিচাপে এক অপৰিহাৰ্য প্ৰকাশ।

প্ৰতি বছৰে ১৫ মাৰ্চত বিশ্ব গ্ৰাহক অধিকাৰ দিৱস পালন কৰা হয়। ১৯৬২ চনৰ ১৫ মাৰ্চত আমেৰিকাৰ কংগ্ৰেছত ভাষণ দি জন এফ কেনেডীয়ে (আমেৰিকাৰ প্ৰাক্তন ৰাষ্ট্ৰপতি) গ্ৰাহকৰ অধিকাৰৰ ওপৰত দিয়া ভাষণৰ পৰা এই দিনটো অনুপ্ৰাণিত হৈছিল। পিছত কনজিউমাৰ্ছ ইণ্টাৰনেশ্যনেলৰ কৰ্মী আনোৱাৰ ফজলে এই দিনটোক বিশ্ব গ্ৰাহক অধিকাৰ দিৱস হিচাপে প্ৰস্তাৱ আগবঢ়ায়।

বিশ্ব গ্ৰাহক অধিকাৰ দিৱসৰ গুৰুত্ব :

 বিশ্ব গ্ৰাহক অধিকাৰ দিৱস গুৰুত্বপূৰ্ণ কাৰণ সাধাৰণ জনতাৰ গ্ৰাহক অধিকাৰক স্বীকৃতি দি তাৰ ওপৰত ব্যৱস্থা গ্ৰহণৰ দিন। তদুপৰি, ই প্ৰতিজন ব্যক্তিৰ গ্ৰাহক হিচাপে এক অপৰিহাৰ্য প্ৰকাশ, কিয়নো তেওঁলোকে সকলোকে প্ৰভাৱিত কৰা ইতিবাচক পদক্ষেপ গ্ৰহণ কৰে।

কিয় উদযাপন কৰা হয় বিশ্ব গ্ৰাহক অধিকাৰ দিৱস?

 • প্ৰতি ১৫ মাৰ্চত গ্ৰাহক আন্দোলন আৰু বিশ্ব গ্ৰাহক অধিকাৰ দিৱস গ্ৰাহকৰ অধিকাৰ আৰু প্ৰয়োজন সম্পৰ্কে বিশ্বব্যাপী সজাগতা বৃদ্ধিৰ এক সুযোগ। যিয়ে সকলো গ্ৰাহকৰ অধিকাৰক সন্মান আৰু সুৰক্ষিত কৰাৰ পোষকতা কৰে।

 • ইয়াৰ উপৰিও বজাৰৰ অপব্যৱহাৰ আৰু সেই অধিকাৰ আৰু অপৰাধ দূৰ কৰি তোলা সামাজিক অন্যায় যেনে বজাৰত প্ৰতাৰণা, মিশ্ৰণ, এম আৰ পিতকৈ অধিক মূল্য, ওজন বা জোখ-মাখ নকৰাকৈ সামগ্ৰী বিক্ৰী কৰা, নিশ্চয়তাৰ পিছতো সেৱা প্ৰদান নকৰা, ম্যাদ উকলি যোৱাৰ তাৰিখ বা ছীল ভাঙি যোৱা বা বিল পৰিশোধ নকৰা সামগ্ৰী বিক্ৰী কৰা আৰু জালিয়াতি আদিৰ বিৰোধিতা কৰাৰ বাবে আজিৰ এই দিনটো গুৰুত্বপূৰ্ণ।

• গ্ৰাহকে যেতিয়া কোনো এবিধ সামগ্ৰীৰ তথ্য বিতংকৈ জানিব বিচাৰিব আৰু বিক্ৰেতাই যদি ক'বলৈ অমান্তি হয় তেতিয়াও অভিযোগ কৰিব পাৰে।

গ্ৰাহকে তলত উল্লেখ কৰা অধিকাৰ সমূহ উপভোগ কৰিব পাৰে -

• খাদ্য বা সামগ্ৰী নিৰাপত্তাৰ অধিকাৰ

• সামগ্ৰী বিধৰ অৱগত হোৱাৰ অধিকাৰ

• সামগ্ৰী বিধ নিজে বাছনি কৰাৰ অধিকাৰ

• সমস্যা সমাধানৰ অধিকাৰ

• গ্ৰাহকৰ সমস্যা শুনা আৰু সমাধানৰ অধিকাৰ 

• গ্ৰাহক শিক্ষাৰ অধিকাৰ।

ভাৰতীয় গ্ৰাহক সুৰক্ষা আইন সম্পৰ্কে জানো আহক -

ভাৰত গ্ৰাহক সুৰক্ষা আইন ২০ জুলাই ২০২০ৰ পৰা বলবৎ হয়, আৰু ইয়াৰ ঠাইত পুৰণি গ্ৰাহক সুৰক্ষা আইন ১৯৮৬ সংশোধন কৰা হয়। এই আইনৰ কিছুমান অত্যাৱশ্যকীয় বিৱৰণ তলত দিয়া ধৰণৰ:

• এই আইনখনে গ্ৰাহকৰ বিবাদ নিষ্পত্তি আৰু প্ৰশাসনৰ ধৰণ সলনি কৰিছে।

• তদুপৰি এই আইনখনে খাদ্য সামগ্ৰীৰ মিশ্ৰণ আৰু বিক্ৰেতাই কৰা যিকোনো বিভ্ৰান্তিকৰ বিজ্ঞাপনৰ ক্ষেত্ৰত কঠোৰ কাৰাদণ্ড আৰোপ কৰিছে।

• অন্যান্য বিষয়ৰ লগতে এই আইনখনে সমগ্ৰ শ্ৰেণীৰ গ্ৰাহকৰ অধিকাৰৰ প্ৰসাৰ আৰু বলবৎ কৰিবলৈ চিচিপিএ (কেন্দ্ৰীয় গ্ৰাহক সুৰক্ষা কৰ্তৃপক্ষ) গঠনৰ প্ৰস্তাৱো আগবঢ়াইছে।

• গ্ৰাহকক অন্যায় ব্যৱসায়িক পদ্ধতিৰ পৰা ৰক্ষা কৰিবলৈও চিচিপিএই হস্তক্ষেপ কৰিব পাৰে।

• ইয়াৰ উপৰিও সামগ্ৰীৰ ঘূৰাই দিয়া , ডিমাণ্ড কৰা আৰু টকা ঘূৰাই পোৱাৰ বাবে বলবৎ কৰিব পাৰে।

• গ্ৰাহকে চিচিপিএতো অভিযোগ দাখিল কৰিব পাৰে। তেওঁলোকৰ গোচৰৰ বাবে অধিবক্তা প্ৰয়োজন নাই ।

ভাৰত চৰকাৰে গ্ৰাহকৰ বাবে বহু নতুন পদক্ষেপ আৰু নীতি আৰম্ভ কৰিছে :

 একে সময়তে ভাৰত চৰকাৰৰ গ্ৰাহক পৰিক্ৰমা বিভাগে গ্ৰাহকক সবলীকৰণ, অভিযোগ নিৰাময়ৰ ব্যৱস্থা শক্তিশালী কৰাৰ লগতে স্বচ্ছ আৰু ন্যায্য বজাৰ নিশ্চিত কৰাৰ বাবে বহু নতুন পদক্ষেপ আৰু নীতি আৰম্ভ কৰিছে। ২০২৫ চনত মূল উন্নয়নসমূহৰ ভিতৰত ই-কমাৰ্চ নিয়ন্ত্ৰণ, ডিজিটেল গ্ৰাহক সুৰক্ষা, পণ্য সুৰক্ষাৰ মানদণ্ড, আৰু বহনক্ষম ব্যৱহাৰৰ পদক্ষেপৰ উন্নতি আদি অন্তৰ্ভুক্ত।

 গ্ৰাহক সুৰক্ষা আইন, ২০১৯

 গ্ৰাহক সুৰক্ষা আইন, ২০১৯ত জিলা, ৰাজ্য আৰু কেন্দ্ৰীয় পৰ্যায়ত তিনিটা স্তৰৰ অৰ্ধ-ন্যায়িক ব্যৱস্থা কৰা হৈছে, যাক সাধাৰণতে “গ্ৰাহক আয়োগ” বুলি জনা যায় যাতে গ্ৰাহকৰ অধিকাৰ সুৰক্ষিত হয় আৰু গ্ৰাহকৰ বিবাদৰ সহজ আৰু ক্ষীপ্ৰ সমাধানৰ ব্যৱস্থা কৰা হয়, য’ত অন্যায় বাণিজ্যিক পদ্ধতিৰ সৈতে জড়িত বিবাদসমূহো অন্তৰ্ভুক্ত। গ্ৰাহক আয়োগসমূহক এক নিৰ্দিষ্ট প্ৰকৃতিৰ সকাহ প্ৰদান কৰিবলৈ আৰু য’তেই প্ৰয়োজন হয় তাতেই গ্ৰাহকক ক্ষতিপূৰণ দিবলৈ ক্ষমতা প্ৰদান কৰা হয়।

 ৰাজ্যিক গ্ৰাহক কল্যাণ পুঁজি

 আপোনালোকক জনাওঁ, ২০২৪-২৫ বিত্তীয় বৰ্ষত বিভিন্ন ৰাজ্যক নিজ নিজ ৰাজ্যিক গ্ৰাহক কল্যাণ (কৰ্পাছ) পুঁজি স্থাপন আৰু বৃদ্ধিৰ বাবে কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰৰ অংশ হিচাপে ৩২.৬৮ কোটি টকা মুকলি কৰা হৈছে। এইদৰে ২৮খন ৰাজ্য আৰু ৮খন কেন্দ্ৰীয় শাসিত অঞ্চলৰ ভিতৰত ২৪খন ৰাজ্য আৰু ১খন কেন্দ্ৰীয় শাসিত অঞ্চলত গ্ৰাহক কল্যাণ (কৰ্পাছ) পুঁজি স্থাপন কৰা হৈছে। গ্ৰাহক কল্যাণ পুঁজিৰ সামগ্ৰিক উদ্দেশ্য হৈছে গ্ৰাহকৰ কল্যাণৰ প্ৰসাৰ আৰু সুৰক্ষাৰ বাবে আৰ্থিক সাহায্য প্ৰদান কৰা আৰু দেশত গ্ৰাহকৰ আন্দোলন শক্তিশালী কৰা।

অনলাইন গ্ৰাহকৰ অভিযোগৰ বাবে ই-ফাইলিঙৰ সম্প্ৰসাৰণ

 দৰাচলতে গ্ৰাহকৰ ওপৰত ক’ভিড-১৯ৰ নিষেধাজ্ঞাৰ বাবেই গ্ৰাহকৰ অভিযোগ দাখিলৰ বাবে সুলভ, ক্ষীপ্ৰ আৰু হেঁচামুক্ত ব্যৱস্থা হিচাপে ই-দখিল পৰ্টেল প্ৰৱৰ্তন কৰা হৈছিল। ই-ডাখিল হৈছে গ্ৰাহকৰ অভিযোগ নিৰাময় প্ৰক্ৰিয়াক সুশৃংখলিত কৰাৰ বাবে ডিজাইন কৰা এক অভিনৱ অনলাইন প্লেটফৰ্ম, যিয়ে গ্ৰাহকসকলক সংশ্লিষ্ট গ্ৰাহক মঞ্চত প্ৰৱেশ কৰাৰ এক কাৰ্যক্ষম আৰু সুবিধাজনক উপায় প্ৰদান কৰে, যাতে তেওঁলোকে ক’লৈকো যাব নালাগে আৰু অভিযোগ দাখিল কৰিবলৈ শাৰীৰিকভাৱে উপস্থিত থাকিব নালাগে। আৰম্ভণিৰে পৰাই ই-ফাইলিঙে গ্ৰাহকৰ অধিকাৰৰ প্ৰসাৰ আৰু সময়মতে ন্যায় নিশ্চিত কৰাত এক গেম-চেঞ্জাৰ হৈ আহিছে।

 উল্লেখযোগ্য যে পৰ্টেলে এটা স্বজ্ঞাত আৰু সহজে নেভিগেট কৰিব পৰা আন্তঃপৃষ্ঠ প্ৰদান কৰে, যাৰ ফলত গ্ৰাহকে নূন্যতম প্ৰচেষ্টাৰে অভিযোগ দাখিল কৰিব পাৰে। অভিযোগ দাখিলৰ পৰা আৰম্ভ কৰি তেওঁলোকৰ অৱস্থা অনুসৰণ কৰালৈকে ই-দাহিলে গোচৰ দাখিল কৰাৰ সন্দৰ্ভত কাগজবিহীন আৰু স্বচ্ছ প্ৰক্ৰিয়া নিশ্চিত কৰে।

 ৰাষ্ট্ৰীয় গ্ৰাহক হেল্পলাইন (এনচিএইচ)ৰ এনচিএইচ ২.০ পদক্ষেপ

 একে সময়তে ৰাষ্ট্ৰীয় গ্ৰাহক সহায়ক লাইন (এনচিএইচ)ৰ উন্নতি – আচলতে এনচিএইচ তেওঁলোকৰ অভিযোগৰ সমাধান বিচৰা গ্ৰাহকৰ বাবে এক কেন্দ্ৰীয় বিন্দু হিচাপে আত্মপ্ৰকাশ কৰিছে। গ্ৰাহকে অভিযোগ দাখিল কৰিবলৈ আৰু কাৰ্যক্ষম আৰু ফলপ্ৰসূভাৱে সমাধান বিচাৰিবলৈ সক্ষম কৰাত ই গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰিছে। গ্ৰাহকৰ অভিযোগ নিষ্পত্তি প্ৰক্ৰিয়াক আৰু অধিক উন্নত কৰিবলৈ ৰাষ্ট্ৰীয় গ্ৰাহক সহায়ক ৰেখাই এনচিএইচ ২.০ পদক্ষেপ আৰম্ভ কৰিছে, য’ত অভিযোগ নিৰাময়ক সুশৃংখলিত কৰিবলৈ উন্নত প্ৰযুক্তিসমূহ অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হৈছে।

 বিভাগে ৰাষ্ট্ৰীয় গ্ৰাহক সহায়ক লাইনৰ সংস্কাৰ সাধন কৰে

 উল্লেখযোগ্য যে এনচিএইচত লাভ কৰা কলৰ সংখ্যা দহগুণতকৈও অধিক বৃদ্ধি পাইছে, ২০১৫ চনৰ ডিচেম্বৰ মাহত ১২,৫৫৩ৰ পৰা ২০২৪ চনৰ ডিচেম্বৰ মাহত ১,৫৫,১৩৮লৈ বৃদ্ধি পাইছে। বিভাগে ৰাষ্ট্ৰীয় গ্ৰাহক সহায়ক লাইন (এনচিএইচ)ক নতুন ৰূপ দিছে, যাৰ ফলত ইয়াক প্ৰি-লিটিগেচন পৰ্যায়ত অভিযোগ নিষ্পত্তিৰ বাবে এক কেন্দ্ৰীয় মঞ্চ কৰি তোলা হৈছে।

 এই হেল্পলাইন ১৭টা ভাষাত উপলব্ধ

 হিন্দী, ইংৰাজী আৰু আঞ্চলিক ভাষাকে ধৰি ১৭টা ভাষাত উপলব্ধ এই হেল্পলাইনৰ জৰিয়তে গ্ৰাহকে ১৯১৫ নং টোল ফ্ৰী নম্বৰৰ জৰিয়তে অভিযোগ দাখিল কৰিব পাৰে। ইণ্টিগ্ৰেটেড গ্ৰিভেন্স ৰিড্ৰেছল মেকানিজম (ইংৰাম) পৰ্টেলৰ জৰিয়তেও অভিযোগ দাখিল কৰিব পাৰিব, যিয়ে সহজ প্ৰৱেশৰ বাবে হোৱাটছএপ, এছএমএছ, ইমেইল, এনচিএইচ এপ, ৱেব পৰ্টেল আৰু উমংগ এপৰ দৰে একাধিক চেনেলৰ সুবিধা প্ৰদান কৰে।

জাগো গ্ৰাহক জাগো পৰ্টেল আৰু মোবাইল এপ

 ইয়াৰ উপৰিও জাগো গ্ৰাহাক জাগো অনলাইন পৰ্টেল আৰু শেহতীয়াকৈ মুকলি কৰা মোবাইল এপ্লিকেচনৰ জৰিয়তে গ্ৰাহক পৰিক্ৰমা বিভাগে গ্ৰাহকে তেওঁলোকৰ অনলাইন কাৰ্য্যকলাপৰ সময়ত ভ্ৰমণ কৰা সকলো URLৰ বিষয়ে প্ৰয়োজনীয় ই-কমাৰ্চ তথ্য প্ৰদান কৰে, আৰু তেওঁলোকক সতৰ্ক কৰে যে যিকোনো URL অসুৰক্ষিত হ'ব পাৰে আৰু ইয়াৰ বাবে সাৱধানতাৰ প্ৰয়োজন।

 কেৱল এয়াই নহয়, এই পৰ্টেলসমূহে গ্ৰাহকসকলক জ্ঞাত সিদ্ধান্ত ল’বলৈ আৰু বজাৰত তেওঁলোকৰ অধিকাৰ দাবী কৰিবলৈ প্ৰয়োজনীয় তথ্য, সম্পদ আৰু সমৰ্থন প্ৰদান কৰি সবলীকৰণৰ বাবে উৎসৰ্গিত।

 একে সময়তে ভাৰতীয় মানদণ্ড ব্যুৰো (বিআইএছ)ৰ দ্বাৰা “ই-কমাৰ্চ – আত্মশাসনৰ নীতি আৰু নিৰ্দেশনা”ৰ ওপৰত ভাৰতীয় মানদণ্ডৰ খচৰাৰ লক্ষ্য হৈছে অনলাইন বজাৰসমূহৰ বাবে এক স্বচ্ছ, ন্যায্য আৰু গ্ৰাহক-বন্ধুত্বপূৰ্ণ কাঠামো স্থাপন কৰা।

 আজি দেশত বিশ্ব গ্ৰাহক অধিকাৰ দিৱস ২০২৫ উদযাপনৰ সময়ত অধিক সুৰক্ষিত, স্বচ্ছ আৰু গ্ৰাহক অনুকূল অৰ্থনীতি নিশ্চিত কৰাত গুৰুত্ব দিয়া হৈছে।